پارگی رباط صلیبی زانو(acl)
پارگی رباط صلیبی زانو (acl)
زانو ساختاری پیچیدهای دارد که از استخوان، رباط، تاندون و سایر بافتها تشکیل شده است که با یکدیگر جهت پایداری ساختار زانو همکاری میکنند و منجر به راه رفتن میشود. وظیفۀ نگهداشتن استخوانها به عهدۀ «رباط» است که بافت بسیار محکمی دارد.
چهار رباط اصلی در زانو وجود دارد که همانند طنابهایی بسیار قوی در پایدار نگه داشتن زانو عمل میکنند.
یکی از مهمترین رباطهای زانو، رباط صلیبی است. رباط صلیبی قدامی زانو داخل مفصل زانو قرار دارد، که بهصورت مورب از استخوان ران تا استخوان ساق متصل شده است. در نهایت این رباط به ثبات مفصل زانو کمک کرده و موجب حرکت انسان میشود.
از شایعترین صدمات زانو میتوان به «پارگی acl یا رباط صلیبی قدامی زانو» اشاره کرد.
این آسیب معمولا موجب پارگی کامل رباط صلیبی قدامی میشود و یکی از شدیدترین آسیبهای احتمالیست که به زانو وارد میشود. در اکثر مواقع، زمانی که صدمهای به رباط صلیبی وارد میشود، سایر ساختارهای زانو همانند غضروفهای مفصلی، مینیسک زانو و سایر رباطها نیز آسیب میبینند.
برخی از اقداماتی که موجب صدمه به رباط صلیبی میشود، معمولا هنگام ورزش و بعلت ضربات مستقیم یا پیچ خوردن زانو رخ میدهد. این آسیب اغلب برای افراد جوان و فعال اتفاق میافتد، بهخصوص کسانی که به ورزشهای پرخطری همچون بسکتبال، اسکی، فوتبال، بسکتبال و… میپردازند. پارگی رباط صلیبی هنگام حرکت یا توقف ناگهانی و تغییر جهت یکباره و چرخش بدن بروی زانو در برخی ورزشها رخ میدهد.
در زمان بروز آسیب، صدایی ناگهانی از زانو شنیده میشود. زانو متورم شده و تحمل وزن روی زانو سخت و دردناک خواهد شد. ایستادن روی زانو بسیار سخت و دردناک میشود و زانوی بیمار حالت ناپایداری پیدا خواهد کرد.
پس از آسیب بیمار نیازمند استراحت، توانبخشی یا تمرینات خاصی خواهد بود تا بتواند خطرات صدمه به رباط زانو را کاهش دهد. اغلب در موارد حاد و ضروری، جراحی برای بازیابی توان زانو، توسط پزشک تجویز میشود.
علائم و نشانههای آسیب به رباط صلیبی قدامی زانو
تورم متوسط تا شدید زانو در طی 24 ساعت اول
شنیدن صدای بلند و ناگهانی از زانو
درد شدید و ناتوانی در انجام ادامۀ فعالیت
از دست دادن دامنۀ فعالیت حرکتی
احساس عدم ثبات و تحمل وزن بدن
احساس خالی شدن زانو
ناراحتی هنگام حرکت
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
هنگام درد شدید و در صورت آسیبدیدن به زانو و هرگونه علائم ناشی از صدمه، بسیار مهم است که برای تشخیص سریع و دقیق به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی دقیق و تعیین شدت آسیبدیدگی، درمان مناسب بیمار را تشخیص میدهد.
بیشتر صدمات ناشی از پارگی رباط صلیبی اغلب در طول فعالیتهای ورزشی و بدنسازی اتفاق میافتد که موجب آسیب فراوان به زانو خواهد شد.
عمل جراحی رباط صلیبی قدامی زانو
طی عمل جراحی بازسازی رباط صلیبی جراح بافت آسیبدیده را برداشته و آن را با قسمتی از تاندون که بافتش مشابه بافت رباط است، جایگزین میکند. این بافت، بافت پیوندی میتواند بصورت اهدایی از بیمار دیگر(عموما اجساد) و یا بصورت بافت مصنوعی باشد.
جراح اتصالات را به بافتهای کناری و استخوانها پیوند میدهد. این پیوند همچون داربستی عمل میکند و بافت رباط جدید روی آن رشد خواهد کرد. رباط از قسمتهای مختلف بدن برداشته یا از رباط مرده و مصنوعی استفاده میشود که جایگزین رباط قبلی خواهند شد. حدود 1 تا 3 سال نیز زمان لازم است، تا این رباط قوام کامل را پیدا کند.
در صورتی که رباط نیاز به پیوند داشته باشد، غالبا این پیوند را از تاندونهای بالایی آن گرفته میشود. در برخی مواقع نیز از تاندون چهار سر ران یا کشکک زانو تا ران، استفاده میشود. هریک از این منابع پیوند، مزایا و معایب خود را دارند؛ به همین دلیل برای تعیین بهترین گزینه قبل از عمل باید با پزشک جراج مشورت کرد.
درمانهای توانبخشی بعد از عمل بسیار مهم است و این کار اگر بهصورت دقیق انجام شود، معمولا ثبات و عملکرد زانو را به آن برگردانده میشود.
سوالات متداول درباره رباط صلیبی زانو
انجام مراقبتهای اولیه از زانو بلافاصله پس از آسیبدیدگی، درد و تورم را تا حد زیادی کاهش میدهد. استراحت، برای بهبودی ضروری است و باید تحمیل وزن روی زانو را تا حد امکان محدود ساخت.
هر دو ساعت یکبار و هر بار به مدت 20 دقیقه باید از کیسههای یخ روی زانو استفاده کرد. بستن زانو با استفاده از باندهای کشی پزشکی برای به حداقل رساندن تحرک نیز توصیه میشود. بالاتر قرار دادن زانو نسبت به بدن و گذاشتن آن روی بالش نیز از شدت تورم و درد میکاهد.
فیزیوتراپی تا چندین هفته باید انجام شود. فیزیوتراپ ورزشهایی که باید در منزل انجام شود را به بیمار آموزش خواهد داد. هدف از انجام فیزیوتراپی، توانبخشی دوباره به زانو و کاهش درد و تورم است. بعد از انجام فیزیوتراپی حتما باید تا مدتی ورزشهای سبک و تفریحی انجام شود. از فشار آوردن روی زانوی تازه ترمیم شده با انجام ورزشهای سنگین، جدا خودداری شود.
قبل از جراحی رباط صلیبی مهمترین کار کاهش درد و تورم زانو است بطوریکه بلافاصله پس از اسیب نباید اقدام به عمل جراحی شود چرا که در مفصل زانو بدلیل شدت آسیب کپسول مفصلی ملتهب شده است و بافت نرم کپسول مفصلی اماده ی پذیرش این عمل جراحی نیست. لذا توصیه میشو عمل جراحی حدود دو تا سه هفته به تعویق بیفتد و در طی این مدت بیمار از فیزیوتراپی و یا آب درمانی جهت نگه داشتن تون عضلات و قدرت عضلات استفاده کند.
