به گروه‌هایی از ماهیچه‌ها، اعصاب و رگ‌های خونی که توسط یک غشای سخت (به نام فاسیا) پوشیده شده‌اند، کمپارتمان می‌گویند. نقش فاسیا که به راحتی کشیده یا منبسط نمی شود، نگه داشتن تمام بافت ها در جای خود است.
از آنجایی که فاسیا به راحتی کشیده نمی شود، هرگونه تورم یا خونریزی در کمپارتمان به مویرگ ها، اعصاب و عضلات داخل آن فشار وارد می کند.
این عامل می تواند میزان مواد مغذی و خون غنی از اکسیژن را که به سلول ها و اعصاب می رسد کاهش دهد. بدون عرضه مداوم خون، سلول ها می توانند آسیب ببینند.
دو نوع سندرم کمپارتمان وجود دارد. سندرم کمپارتمان حاد معمولاً در اثر یک آسیب شدید ایجاد می شود که یک اورژانس پزشکی است و بدون درمان می تواند منجر به آسیب دائمی عضلانی شود.
نوع دیگر سندرم کمپارتمان مزمن است که یک اورژانس پزشکی نیست. این سندرم که به عنوان سندرم کمپارتمان فعالیتی نیز شناخته می شود، معمولاً در اثر فعالیت ورزشی ایجاد می شود.
سندرم کمپارتمان اغلب در قسمت قدامی (جلو) ساق پا رخ می دهد. همچنین می‌تواند در سایر بخش‌های پا، از جمله ران، و همچنین در بازوها، دست‌ها، پاها و باسن رخ دهد.
فهرست مطالب
علت ایجاد سندرم کمپارتمان چیست؟
سندرم کمپارتمان حاد:
سندرم کمپارتمان حاد معمولاً پس از یک آسیب شدید مانند تصادف اتومبیل یا شکستگی استخوان ایجاد می شود. به ندرت، پس از یک آسیب نسبتاً جزئی ایجاد می شود.
شرایطی که ممکن است باعث سندرم کمپارتمان حاد شود عبارتند از:
☑️ آسیب عضلانی شدید: این نوع آسیب مثلا می تواند زمانی اتفاق بیفتد که موتورسیکلت روی پای راکب بیفتد. همچنین می تواند پس از ورزش سنگین و بیش از حد شدید که باعث تجزیه بافت عضلانی می شود (رابدومیولیز) اتفاق بیفتد.
☑️ برقراری جریان خون پس از انسداد: این حالت ممکن است پس از ترمیم یک رگ خونی آسیب دیده که برای چندین ساعت مسدود شده است توسط جراح رخ دهد. یک رگ خونی نیز می تواند در طول خواب مسدود شود. دراز کشیدن برای مدت طولانی در وضعیتی که رگ خونی را مسدود می کند، سپس حرکت یا بیدار شدن از خواب می تواند باعث این وضعیت شود. اکثر افراد سالم به طور طبیعی زمانی که جریان خون به یک اندام در طول خواب مسدود می شود، حرکت می کنند. ایجاد سندرم کمپارتمان به این روش معمولاً در افرادی رخ می دهد که عملکرد مغز آنها مختل است. این حالت می تواند پس از مسمومیت شدید با الکل یا سایر داروها اتفاق بیفتد.
☑️ استفاده از استروئید آنابولیک: مصرف استروئیدها یک عامل احتمالی در سندرم کمپارتمان است.
☑️ بستن بانداژ: گچ ها و بانداژهای محکم ممکن است منجر به سندرم کمپارتمان شوند. اگر علائم سندرم کمپارتمان ایجاد شد، باندها را بردارید یا شل کنید و اگر گچ دارید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
سندرم کمپارتمان مزمن :
درد و تورم سندرم کمپارتمان مزمن ناشی از ورزش است. افرادی که در فعالیت هایی با حرکات تکراری شرکت می کنند، مانند دویدن یا راهپیمایی، بیشتر در معرض ابتلا به سندرم کمپارتمان مزمن هستند. این حالت معمولاً با قطع ورزش برطرف می شود و معمولاً خطرناک نیست.
علائم بالینی سندرم کمپارتمان چیست؟
به طور کلی علائم معمولاً در عرض چند ساعت ظاهر می‌شوند، اگرچه می‌توانند تا ۴۸ ساعت پس از آن نیز ایجاد شوند.
شایع ترین علامت سندرم کمپارتمان درد شدید و نامتناسب با آسیبی است که با اقدامات اولیه (مانند دریافت مسکن جهت بی‌دردی، بالاتر نگه داشتن از سطح قلب، و …) بهبود نمی‌یابد.
کمپارتمان آسیب‌دیده ممکن است احساس کشش داشته باشد (در مقایسه با سمت مقابل)، اما معمولاً متورم نمی‌شود (زیرا محفظه فاسیال فقط به مقدار کم قابل انبساط است).
اگر بیماری پیشرفت کند، علائم ایسکمی حاد اندام متعاقب آن ایجاد می‌شود که شامل موارد زیر است:
☑️ درد: شایع ترین علامتی که مردم آن را شدید و نامتناسب با آسیب توصیف می کنند. پایدار، پیشرونده است و متوقف نمی شود. با لمس، فشار، بالا رفتن و کشش بدتر می شود.
☑️ کشش غیرفعال: عضلات فاقد خون نسبت به کشش بسیار حساس هستند، بنابراین گسترش اندام آسیب دیده منجر به درد شدید می شود.
☑️ پارستزی: این یک احساس عجیب است، مانند گزگز یا سوزن سوزن شدن، که گاهی اوقات به عنوان سوزن سوزن توصیف می شود.
☑️ رنگ پریدگی: اندام های آسیب دیده ممکن است به دلیل کمبود خون رنگ پریده یا تیره ای داشته باشند.
☑️ نبض: ممکن است نبض ضعیفی از قسمت آسیب دیده وجود داشته باشد یا وجود نداشته باشد.
سندرم کمپارتمان مزمن می تواند باعث درد یا گرفتگی در حین ورزش شود، اما معمولاً با توقف فعالیت کاهش می یابد. معمولاً در ساق پا رخ می دهد و علائم ممکن است شامل بی حسی، مشکل در حرکت پا و برآمدگی عضلانی قابل مشاهده باشد.
علائم سندرم کمپارتمان حاد:
علامت کلاسیک سندرم کمپارتمان حاد درد شدید است، به خصوص زمانی که عضله داخل کمپارتمان کشیده شده باشد.
درد شدیدتر از آن چیزی است که از خود آسیب انتظار می رود. استفاده یا کشش عضلات درگیر باعث افزایش درد می شود.
همچنین ممکن است احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش (پارستزی) در پوست وجود داشته باشد.
عضله ممکن است سفت یا پر احساس شود.
بی حسی یا فلج از علائم دیررس سندرم کمپارتمان است. این مورد معمولا نشان دهنده آسیب دائمی بافت است.
تشخیص سندرم کمپارتمان چگونه صورت میگیرد؟
سندرم کمپارتمان یک تشخیص بالینی بر اساس علائم و عوامل خطر موجود است. بنابراین پزشکان باید درجه بالایی از ظن بالینی به سندرم کمپارتمان در بیماران پس از عمل داشته باشند.
مطمئن‌ترین تست تشخیصی، قرار دادن فشارسنج درون محفظه‌ای است که ممکن است در موارد عدم قطعیت بالینی، مانند موارد غیر معمول یا اگر بیمار بیهوش است یا لوله‌گذاری شده است (فشارهای محفظه طبیعی 0-8 میلی‌متر جیوه) استفاده شود.
سطح کراتین کیناز (CK) در صورت افزایش (یا روند صعودی) ممکن است به تشخیص کمک کند.
در صورت وجود نگرانی در مورد سندرم کمپارتمان حاد فوراً به اورژانس مراجعه کنید. این یک اورژانس پزشکی است. پزشک شما را معاینه می کند تا مشخص کند آیا سندرم کمپارتمان حاد دارید یا خیر. آنها همچنین ممکن است فشار محفظه در اندام آسیب دیده شما را اندازه گیری کنند.
سندرم کمپارتمان مزمن :
برای تشخیص سندرم کمپارتمان مزمن، پزشک باید سایر شرایطی را که می‌توانند باعث درد در ساق پا شوند، رد کند. برای مثال، پزشک ممکن است بر روی تاندون‌های شما فشار بیاورد تا مطمئن شود که تاندونیت ندارید. آنها ممکن است برای اطمینان از اینکه استخوان ساق پا (درشت نی) شما دچار شکستگی استرسی نیست، عکس اشعه ایکس را درخواست کنند.
برای تأیید سندرم کمپارتمان مزمن، پزشک فشارهای موجود در کمپارتمان شما را قبل و بعد از ورزش اندازه گیری می کند. اگر فشارها بعد از ورزش بالا بماند، شما به سندرم کمپارتمان مزمن مبتلا هستید.
دکتر سعید مهاجرزاده بهترین متخصص ارتوپد و جراح در مشهد می باشند، برای نوبت دهی آنلاین کلیک کنید.
درمان سندرم کمپارتمان حاد چگونه است؟
سندرم کمپارتمان حاد یک اورژانس ارتوپدی است. هیچ درمان غیر جراحی موثری وجود ندارد.تنها گزینه برای درمان سندرم کمپارتمان حاد جراحی است. این روش که فاشیوتومی نامیده می شود، شامل برش پوست و فاسیا توسط جراح برای کاهش فشار است.
گزینه‌های درمان سندرم کمپارتمان مزمن شامل فیزیوتراپی، و داروهای ضد التهابی است. همچنین ممکن است به افراد توصیه شود که از فعالیتی که باعث ایجاد مشکل می شود اجتناب کنند.
اگر تمام درمان های دیگر شکست خورده باشند، جراحی نیز یک گزینه است. در اینجا، پزشک یک برش در فاسیا ایجاد می کند تا به عضلات فضایی برای متورم شدن بدهد.
اگر جراحی انجام شود، برخی از افراد ممکن است به یک دوره فیزیوتراپی برای کمک به روند بهبودی نیاز داشته باشند. این ممکن است به بازیابی دامنه کامل حرکت و قدرت عضلانی کمک کند.
پزشک شما یک برش ایجاد می کند و پوست و فاسیای پوشاننده کمپارتمان آسیب دیده را باز می کند. به این روش فاشیوتومی می گویند.
مهم‌ترین بخش درمانی و مدیریت بیماری تشخیص زودهنگام و درمان فوری جراحی از طریق فاسیوتومی‌های فوری است.
باید باید اقدامات زیر را انجام داد که شامل:
☑️ اندام را با بیمار در سطح خنثی نگه دارید (بالا یا پایین نیاورید)
☑️ اکسیژن رسانی
☑️ فشار خون را با تزریق مایعات کریستالوئید داخل وریدی افزایش دهید
این امر به طور موقت پرفیوژن اندام آسیب دیده را بهبود می بخشد
☑️ تمام پانسمان ها / آتل ها / گچ ها را تا سطح پوست بردارید (هیچ لایه ای از هیچ پانسمانی نباید در اطراف باقی بماند)
☑️ درمان علامتی با مسکن (معمولاً داخل وریدی)
پس از انجام فاسیاتومی، برش‌های پوست باز گذاشته می‌شوند و برای 24 تا 48 ساعت یک بررسی مجدد انجام می‌شود. این کار برای ارزیابی بافت مرده ای است که نیاز به دبریدمان دارد. اگر بافت‌های باقی‌مانده سالم باشند، زخم‌ها را می‌توان بست (فاسیای تحت فشار اغلب باز می‌ماند).
به دلیل اثرات بالقوه رابدومیولیز یا آسیب خونرسانی مجدد، عملکرد کلیه را به دقت بررسی می شود.
سندرم کمپارتمان مزمن :
درمان غیر جراحی فیزیوتراپی، کفش مناسب و داروهای ضد التهاب می باشد که ممکن است در تسکین علائم مفید باشند.
اگر از فعالیتی که باعث این بیماری شده اجتناب کنید، علائم شما ممکن است فروکش کند.
برخی از ورزشکاران علائمی دارند که بر روی سطوح خاص بدتر است (سطح بتنی در مقابل مسیر دویدن، یا چمن مصنوعی در مقابل چمن طبیعی). علائم ممکن است با تعویض سطوح کاهش یابد.
درمان جراحی:
اگر اقدامات محافظه کارانه ناموفق باشد، جراحی ممکن است یک گزینه باشد. مشابه عمل جراحی سندرم کمپارتمان حاد، این عمل برای باز کردن فاسیا طراحی شده است تا فضای بیشتری برای تورم عضلات وجود داشته باشد.
معمولاً برش پوست برای سندرم کمپارتمان مزمن کوتاهتر از برش سندرم کمپارتمان حاد است. همچنین، این جراحی معمولاً یک روش انتخابی است — نه یک اورژانس.
جراحی برای سندرم کمپارتمان تمرینی مزمن پا نتایج بسیار خوبی را در قسمت قدامی و جانبی ایجاد می‌کند .
